Chất chống oxy hóa có vai trò như thế nào?
Chất chống oxy hóa là các hợp chất vừa được cơ thể tạo ra vừa có thể tìm thấy trong thực phẩm. Chúng giúp bảo vệ tế bào của bạn khỏi bị tổn thương do các gốc tự do gây ra.
Chắc hẳn bạn đã nghe về chất chống oxy hóa và biết rằng đây là những chất có lợi cho sức khỏe của mình. Tuy nhiên, bạn có biết những chất này là gì không? Chúng ta có thể bổ sung hoạt chất này vào cơ thể như thế nào? Hãy tìm hiểu trong nội dung dưới đây nhé.
Chất chống oxy hóa là gì?
Những chất có tác dụng chống oxy hóa là các phân tử trung hòa các gốc tự do trong cơ thể chúng ta. Gốc tự do là những hợp chất có thể gây hại nếu chúng tồn tại trong cơ thể ở mức độ cao. Gốc tự do có liên quan đến nhiều bệnh tật, bao gồm bệnh tiểu đường, bệnh tim và ung thư. Trên thực tế cơ thể chúng ta có hệ thống phòng thủ bằng cách tự sản xuất hoạt chất này để kiểm soát các gốc tự do.
Bạn có thể tìm thấy chất này trong thực phẩm, đặc biệt là trong trái cây, rau và các loại thực phẩm toàn phần có nguồn gốc thực vật khác. Một số loại vitamin, chẳng hạn như vitamin E và C cũng là nguồn chứa dồi dào hoạt chất này.
Chất chống oxy hóa có những loại nào?
Chất chống lại oxy hóa có hai loại, loại tan trong nước và loại tan trong chất béo. Loại chất hòa tan trong nước thực hiện các hoạt động của chúng trong chất lỏng bên trong và bên ngoài tế bào, trong khi loại hòa tan trong chất béo hoạt động chủ yếu trong màng tế bào.
Các chất có tác dụng chống oxy hóa quan trọng trong chế độ ăn uống bao gồm:
- Vitamin C: đây là loại hòa tan trong nước, đồng thời là chất dinh dưỡng thiết yếu trong chế độ ăn uống.
- Vitamin E: khác với vitamin C, vitamin E hòa tan trong chất béo này đóng một vai trò quan trọng trong việc bảo vệ màng tế bào chống lại tác hại của quá trình oxy hóa.
- Flavonoid: nhóm chống oxy hóa thực vật này có nhiều tác dụng có lợi cho sức khỏe.
Nhiều chất được coi là có khả năng chống lại các gốc tự do cũng có những chức năng quan trọng khác. Chẳng hạn như chất curcuminoids trong nghệ và oleocanthal trong dầu ô liu nguyên chất. Những chất này có chức năng chống oxy hóa đồng thời cũng là hoạt tính chống viêm mạnh.
Vitamin C là một trong những chất chống oxy hóa phổ biến
Vai trò của chất chống oxy hóa đối với sức khỏe
Chất có tác dụng chống oxy hóa sẽ bảo vệ các tế bào khỏe mạnh khỏi những tổn thương mà các gốc tự do gây ra, hay còn được gọi là mất cân bằng oxy hóa.
Những hoạt động sau có thể là nguyên nhân dẫn đến quá trình mất cân bằng oxy hóa như:
- Tập thể dục quá mức
- Chấn thương, viêm từ vết thương
- Thiếu máu cục bộ
- Cơ thể tiêu thụ một số loại thực phẩm, đặc biệt là thực phẩm chế biến sẵn, thực phẩm chứa chất béo chuyển hóa, chất làm ngọt nhân tạo và một số loại màu nhuộm hay phụ gia
- Hút thuốc
- Ô nhiễm môi trường, bức xạ
- Tiếp xúc với hóa chất trong thời gian dài
Những tổn thương do mất cân bằng oxy hóa có thể dẫn đến các bệnh như ung thư, xơ vữa động mạch và giảm thị lực. Người ta cho rằng các gốc tự do gây ra những thay đổi trong tế bào dẫn đến những điều này. Thế nên các chất có tác dụng chống oxy hóa có thể làm giảm những nguy cơ này. Một nghiên cứu khác cho thấy bổ sung các chất có khả năng chống oxy hóa sẽ giúp giảm mất thị lực do thoái hóa điểm vàng liên quan đến tuổi tác ở người lớn tuổi.
Nếu không có những chất có khả năng chốg oxy hóa các gốc tự do sẽ tấn công các tế bào khỏe mạnh
Có nên dùng thực phẩm chức năng bổ sung?
Chế độ ăn uống bổ sung nhiều dưỡng chất này là điều cần thiết để có sức khỏe tối ưu, nhưng quá nhiều không phải lúc nào cũng tốt. Việc hấp thụ quá nhiều các hoạt chất này có thể sẽ phản tác dụng và thậm chí có thể thúc đẩy nhanh hơn quá trình oxy hóa – một hiện tượng được gọi là “nghịch lý chống oxy hóa”. Một số nghiên cứu thậm chí còn cho thấy rằng liều lượng chất chống các gốc tự do cao làm tăng nguy cơ tử vong.
Vì lý do này, hầu hết các chuyên gia y tế khuyên mọi người nên tránh bổ sung các loại chất này ở liều cao, mặc dù cần có các nghiên cứu sâu hơn trước khi có thể đưa ra kết luận chắc chắn.
Ăn nhiều thực phẩm giàu chất chống các gốc tự do là biện pháp tốt hơn nhiều. Thực phẩm tự nhiên làm giảm tổn thương oxy hóa ở mức độ lớn hơn so với thực phẩm chức năng. Một nghiên cứu khoa học đã so sánh tác dụng của việc uống nước cam nguyên chất và nước đường có chứa vitamin C, mặc dù lượng vitamin C này bằng nhau ở cả hai loại nước. Kết quả cho thấy rằng nước cam nguyên chất có khả năng chống oxy hóa lớn hơn đáng kể.
Thế nhưng những kết quả này cũng cho thấy rằng các hợp chất trong thực phẩm hoạt động tốt hơn khi phối hợp cùng nhau. Chỉ dùng một hoặc hai chất dinh dưỡng riêng biệt sẽ không mang lại nhiều lợi ích. Phương pháp tốt nhất để đảm bảo cung cấp đủ lượng chất chống lại oxy hóa là tuân theo một chế độ ăn uống nhiều rau và trái cây, kết hợp cùng với các thói quen lành mạnh khác.Tuy nhiên các chất bổ sung liều thấp, chẳng hạn như vitamin tổng hợp, có thể có lợi nếu bạn bị thiếu một số chất dinh dưỡng riêng rẽ nào đó.
Các loại quả mọng là nguồn dinh dưỡng giàu chất chống các gốc tự do
Nguồn thực phẩm chứa chất antioxidant
Cách đơn giản và nhanh chóng nhất để bổ sung chất này là nguồn thực phẩm tự nhiên. Sau đây là những loại thực phẩm có hàm lượng các hoạt chất chống lại oxy hóa cao mà bạn nên bổ sung vào thực đơn của mình:
- Chocolate đen: trong chocolate đen có chứa hàm lượng cacao rất cao, nhờ vậy lượng khoáng chất và chất chống các gốc tự do có trong loại thực phẩm này nhiều hơn cả các loại quả mọng như việt quất.
- Quả việt quất: trong đó chất anthocyanin có trong loại quả này đóng vai trò thiết yếu trong việc giảm cholesterol xấu, ngăn ngừa nguy cơ bệnh tim mạch.
- Dâu tây: không chỉ giàu chất chống lại oxy hóa, dâu tây còn dồi dào lượng vitamin C và anthocyanin có thể giảm cholesterol xấu và tăng cholesterol tốt cho máu.
- Cải kale: trong cải kale chứa lượng lớn vitamin K, A và C, ngoài ra loại cải này còn chứa nguồn canxi dồi dào.
- Cải bó xôi: đây là loại thực vật họ cải có hàm lượng lutein và zeaxanthin cao, tác dụng bảo vệ mắt khỏi các tia cực tím và ngăn ngừa tổn thương nhãn cầu do các gốc tự do gây nên.
Ngoài ra, một số loại thực phẩm khác cũng cho lượng chất tương tự như mâm xôi, củ dền, bắp cải tím, atisô, quả kỷ tử…
Nguồn thực phẩm tự nhiên chứa các hoạt chất chống lại oxy hóa
Hy vọng sau bài viết này bạn sẽ biết cách bổ sung chất chống lại oxy hóa tự nhiên cho cơ thể thông qua các thực phẩm dinh dưỡng. Nếu trường hợp bạn muốn sử dụng sản phẩm bổ sung thì nên xin ý kiến từ bác sĩ trước nhé. Quan trọng hơn hết hãy xây dựng cho mình lịch trình vận động phù hợp với thể chất, điều đó sẽ giúp bạn duy trì cơ thể khỏe mạnh và bền bỉ hơn.
Nguồn tham khảo
Antioxidants Explained in Simple Terms: https://www.healthline.com/nutrition/antioxidants-explained – Ngày truy cập 18/02/2021
How can antioxidants benefit our health?: https://www.medicalnewstoday.com/articles/301506 – Ngày truy cập 18/02/2021
12 Healthy Foods High in Antioxidants: https://www.healthline.com/nutrition/foods-high-in-antioxidants – Ngày truy cập 18/02/2021
