Bông atiso: thanh nhiệt mát gan cùng thảo dược thiên nhiên

Bông atiso là một loại thực vật quen thuộc ở nước ta được trông phổ biến ở Đà lạt và được phân phối cũng như xuất khẩu đến nhiều vùng khác nhau. Atiso được dùng dưới hai dạng là bông atiso tươi và atiso thành phẩm đã sấy khô. Loại thực phẩm này được xem như một “thần dược” giúp giảm nhiệt miệng, nóng trong người và thải độc gan. Bên cạnh đó, bông atiso cũng chứa nhiều chất xơ và các hợp chất thực vật giúp ngăn ngừa các bệnh nghiêm trọng như ung thư, bệnh tim và cải thiện tiêu hóa.

Hãy cùng LEEP.APP tìm hiểu về loại thực phẩm tuyệt vời này qua bài viết dưới đây nhé.

Bông atiso là gì? 

Bông atiso là loại thực vật “thần thánh” nổi tiếng với khả năng thải độc mát gan

Có khoảng 140 giống atiso đang tồn tại nhưng hiện nay chỉ có khoảng 40 giống được trồng để làm thực phẩm phục vụ mục đích thương mại. Loại bông atiso chúng ta thường thấy hiện nay có tên khoa học là Cynara cardunculus var. scolymus. Đây là một trong những loại atiso phổ biến nhất, chúng còn được gọi là atiso Pháp hay atiso xanh. Cây atiso là thực vật có hoa với đặc điểm là lá có gai nhọn ở mép.

Phần có thể ăn được của atisô, thường được gọi là hoa atisô thực chất là nụ của hoa atisô, được hình thành trước khi hoa bắt đầu nở. Nụ hoa atiso có màu tím nhẹ và thân cây khá cao. Hình dáng hoa atiso có phần khá giống với búp sen với phần dưới màu xanh và phần chóp búp có màu hồng tím nhạt. Đầu hoa chớm nở là một cụm gồm nhiều hoa nhỏ chớm nở cùng với phần gốc (ăn được) của cây.

Thành phần dinh dưỡng có trong bông atiso

Bông atiso ở nước ta được trồng phổ biến tại Đà Lạt

Theo dữ liệu của USDA về dinh dưỡng trong thực phẩm, một hoa atiso cỡ vừa (khoảng 120g) đã luộc chín có thể chứa lượng dưỡng chất sau đây:

• Lượng calorie: 63.6
• Carbohydrate: 14.3g
• Protein: 3.5
• Chất xơ: 10.3
• Chất béo: 0.4
• Folate: 107µg
• Vitamin K: 17.8µg
• Canxi: 15.2mg
• Sắt: 0.7mg
• Niacin: 1.3mg
• Riboflavin: 0.1mg
• Thiamine: 0.1mg

Ngoài ra, trong atiso còn chứa một số chất khác như vitamin A, vitamin E, choline, betaine, omega-3 và omega-6.

Atiso là một trong những loại thực phẩm từ thực vật đứng đầu về tổng hàm lượng chất chống oxy hóa. Bên cạnh đó, atisô còn chứa nhiều vitamin C, A, K và  một số loại vitamin khác. Các thực phẩm bổ sung hay thực phẩm dinh dưỡng chiết xuất từ ​​atiso cung cấp một lượng lớn các hợp chất từ thực vật phytochemical giúp bảo vệ cơ thể  như axit chlorogenic, cynarin, luteolin và cymaroside – đã được chứng minh có tác dụng giảm cholesterol và chống lại bệnh tật do các gốc tự do gây ra.

Do chứa nhiều chất xơ và các hợp chất từ thực vật phytochemical, atiso có tác dụng ngăn ngừa các bệnh nghiêm trọng như bệnh tim và ung thư. Chúng cũng có tác động tích cực đến tình trạng gan và cải thiện hệ tiêu hóa. Ngoài ra, bông atiso cũng có hương vị tuyệt vời và rất dễ kết hợp vào trong các công thức nấu ăn, bao gồm cả công thức chế biến low-carb và keto nếu bạn đang cần giảm cân và theo dõi mức tiêu thụ carb của mình. Do đó, đây là thực phẩm rất lý tưởng dành cho những người đang theo đuổi lối sống lành mạnh, muốn giảm cân và có luyện tập gym, yoga để có thân hình đẹp cũng như sức khỏe dẻo dai.

Lợi ích sức khỏe từ bông atiso

Bông atiso chứa rất nhiều chất chống oxy hoá giúp hạn chế một số bệnh nguy hiểm

Ngăn ngừa ung thư

Bông atiso chứa nhiều chất chống oxy hóa và hợp chất từ thực vật quan trọng chẳng hạn như quercetin, rutin, axít gallic và cynarin. Chúng là một loại thực phẩm có chất chống oxy hóa cao và có điểm ORAC (khả năng hấp thụ gốc oxy hóa) cao hỗ trợ việc hấp thụ và loại bỏ các gốc tự do.

Chế độ ăn giàu chất chống oxy hóa có thể giúp ngăn ngừa các loại ung thư khác nhau, vì chất chống oxy hóa chính là thứ mà cơ thể chúng ta cần để chống lại các gốc tự do và làm chậm sự khởi phát của các bệnh thường thấy ở tuổi trung niên khi các chức năng cơ thể lão hóa dần. Các hợp chất có trong atisô đặc biệt là rutin, quercetin và axit gallic – đã được chứng minh qua các nghiên cứu rằng có thể làm giảm sự phát triển của tế bào ung thư và nhờ đó ngăn chặn khối u tăng sinh. Atiso đã thể hiện khả năng chống ung thư của chúng đối với hai loại ung thư đặc biệt là ung thư vú và ung thư biểu mô tế bào gan. Nghiên cứu cho thấy chất chiết xuất polyphenolic từ các phần ăn được của bông atiso có thể “giảm khả năng xâm lấn của dòng tế bào ung thư vú MDA-MB231 ở người”.

Ngăn ngừa bệnh tim mạch

Việc tiêu thụ atiso và dùng chiết xuất atisô có liên quan đến việc giảm mức cholesterol không lành mạnh, huyết áp cao và hội chứng chuyển hóa. Các chất dinh dưỡng có trong bông atiso cũng có thể giúp làm dịu chứng viêm trong cơ thể và cải thiện lưu lượng máu.

Những người có mức cholesterol cao hơn có nhiều nguy cơ phát triển bệnh tim và bị ngừng tim hoặc đột quỵ. Tuy nhiên, hợp chất cynarin được tìm thấy trong dinh dưỡng atisô là một trong những biện pháp tự nhiên tốt nhất để đưa cholesterol trong cơ thể trở lại mức lành mạnh.

Nghiên cứu cho thấy bông atiso có tác dụng giảm lipid và đường huyết, giúp chúng ngăn ngừa tình trạng bệnh tim mạch vành và rối loạn chuyển hóa. Tác dụng làm giảm cholesterol của atiso chủ yếu nằm ở chất xơ hòa tan có trong bông, đặc biệt là chất có tên gọi inulin. Một thử nghiệm đối chứng ngẫu nhiên cũng cho thấy việc bổ sung chiết xuất từ ​​lá atisô làm giảm cholesterol toàn phần, cholesterol lipoprotein tỷ trọng thấp, cholesterol lipoprotein tỷ trọng cao và nồng độ triglyceride.

Chiết xuất và nước ép atiso cũng đã được chứng minh là có thể ngăn ngừa tình trạng huyết áp cao/tăng huyết áp. Bên cạnh đó, loại thực phẩm này cung cấp các chất dinh dưỡng như magiê và kali rất quan trọng cho huyết áp khỏe mạnh.

Giải độc gan và cải thiện hệ tiêu hóa

Do khả năng thúc đẩy sản xuất mật tiêu hóa và giải độc cơ thể, bông atiso được đưa vào kế hoạch chế độ ăn kiêng đặc biệt để nuôi dưỡng đường tiêu hóa và phục hồi sức khỏe đường ruột thích hợp. Chúng hỗ trợ cải thiện hệ vi khuẩn đường ruột, giảm các triệu chứng liên quan đến bệnh tiêu hóa và tăng cường khả năng miễn dịch, vì phần lớn hệ thống miễn dịch thực sự là nằm ở hệ tiêu hóa.

Bông atiso là thực phẩm tốt cho gan. Chúng chứa chất flavonoid chống oxy hóa mạnh gọi là silymarin giúp bảo vệ gan hiệu quả. Bên cạnh đó, bông atiso thậm chí có thể giúp tái tạo tế bào gan. Một nghiên cứu năm 2018 cho thấy việc bổ sung chiết xuất atisô làm tăng tình trạng chống oxy hóa trong gan, bao gồm mức độ superoxide dismutase, catalase, glutathione và glutathione peroxidase. Một chất khác trong dinh dưỡng của atisô được gọi là cynarin cũng đã được chứng minh là có khả năng kích thích tích cực việc sản xuất mật, được sản xuất bởi gan và chịu trách nhiệm hỗ trợ tiêu hóa và giúp hấp thu các chất dinh dưỡng.

Hỗ trợ nhuận trường

Một số nghiên cứu cho thấy rằng atisô có lợi cho hội chứng ruột kích thích (IBS) và các chứng rối loạn tiêu hóa khác vì hàm lượng chất xơ cao, khả năng giảm viêm và tác dụng phục hồi của atiso đối với các tổn thương niêm mạc ruột và gan.

Một nghiên cứu được công bố trên Tạp chí Y học cũng cho thấy chiết xuất lá atiso rất hữu ích trong việc làm giảm các triệu chứng liên quan đến hội chứng ruột kích thích (IBS), một trong những rối loạn tiêu hóa hàng đầu trên thế giới. IBS là một tình trạng thường gây ra các triệu chứng như táo bón, tiêu chảy, chướng bụng, khó chịu ở dạ dày và đường tiêu hóa.

Hỗ trợ giảm cân

Atiso rất giàu chất xơ, rất quan trọng đối với nhiều chức năng trong cơ thể. Chất xơ giữ cho hệ tiêu hóa hoạt động trơn tru và làm giảm các tình trạng như táo bón và tiêu chảy. Nó có vai trò quan trọng là giúp cơ thể tự giải độc khỏi chất thải, cholesterol thừa, đường và độc tố, hỗ trợ chức năng gan và khiến chúng ta cảm thấy no sau khi ăn.

Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng tiêu thụ nhiều chất xơ hòa tan giống như loại có trong dinh dưỡng atisô, là một cách tuyệt vời để loại bỏ chất béo nội tạng nguy hiểm – loại tích tụ xung quanh các cơ quan của bạn và có thể dẫn đến các bệnh khác nhau. Chế độ ăn giàu chất xơ có liên quan đến việc duy trì cân nặng hợp lý và cũng làm giảm nguy cơ mắc các bệnh nghiêm trọng, bao gồm ung thư ruột kết, bệnh tim .

Cải thiện bệnh tiểu đường và các hội chứng chuyển hóa

Lượng chất xơ cao có trong atiso có thể giúp cải thiện lượng đường trong máu, tránh tăng đột biến và giảm insulin – những yếu tố quan trọng với bệnh nhân tiểu đường. Chất xơ trong atiso giúp glucose trong máu hấp thụ chậm hơn. Bởi vì chất xơ là chất có thể được tiêu hóa mà không cần insulin, chất xơ không tính vào lượng carbohydrate hoặc glucose bạn tiêu thụ.

Các hợp chất của atisô cũng có tác dụng chống viêm. Một nghiên cứu trên động vật cho thấy rằng việc bổ sung chiết xuất atiso giúp ngăn ngừa mỡ và các rối loạn chuyển hóa liên quan, chẳng hạn như rối loạn lipid máu, nhiễm mỡ gan, kháng insulin và viêm.

Ngăn ngừa thiếu máu

Tình trạng thiếu sắt phổ biến nhất ở phụ nữ, đặc biệt là phụ nữ tiền mãn kinh và trẻ em. Lượng sắt trong cơ thể ở mức thấp có thể dẫn đến mệt mỏi, suy giảm hệ thống miễn dịch, kém tập trung và khả năng tập trung, cũng như rối loạn tiêu hóa như hội chứng ruột rò rỉ và bệnh ruột kích thích. Nghiêm trọng hơn nữa là tình trạng lượng sắt thấp trong một thời gian liên tục được gọi là thiếu máu. Thiếu máu xảy ra khi cơ thể không thể sản xuất đủ hemoglobin do đó các tế bào hồng cầu không có khả năng phân phối oxy đi khắp cơ thể.

Tiêu thụ thực phẩm giàu sắt là một cách tuyệt vời để ngăn ngừa thiếu máu và các triệu chứng không tốt liên quan đến thiếu sắt. Nhiều người nghĩ rằng các sản phẩm từ động vật như thịt bò và trứng mới là nguồn cung cấp sắt duy nhất và tốt nhất. Trên thực tế, bông atiso cũng là một nguồn cung cấp sắt rất tốt đặc biệt đối với những người ăn chay.

Những món ăn hấp dẫn từ bông atiso

Atiso có thể được biến tấu trong nhiều món ăn và thức uống

Trà atiso

Hiện nay bông atiso được chế biến sấy khô và bày bán rất nhiều trên thị trường với những công dụng rất tốt cho sức khoẻ và sắc đẹp. Bạn chỉ cần thêm nước đun sôi vào atiso, đợi khoảng 10 phút và thưởng thức như nước trà. Ngoài ra, bạn cũng có thể pha loãng chúng và uống thay nước lọc để cải thiện tình trạng nhiệt miệng, mụn nhọt hoặc mẩn ngứa do nóng gan.

Bông atiso hầm xương

Xương heo sau khi mua về cần rửa sạch và loại bỏ hết tơ máu, chần qua nước sôi để loại bỏ hết chất bẩn có trong xương giúp nước hầm trong và đỡ váng mỡ hơn. Bông atiso rửa sạch chặt làm hai phần, phần thân cạo vỏ rửa sạch và cắt khúc ngắn, phần bông chẻ làm tư và bỏ nhuỵ hoa đi. Tiếp theo, bạn hầm xương heo trong khoảng 30 phút với một chút để xương chín mềm và bỏ phần thân của atiso vào hầm trong 10 phút, sau đó cho phần bông vào và hầm theo 20 phút đến khi mọi thành phẩm đều ra chất dinh dưỡng chín mềm. Cuối cùng, bạn có thể nêm thêm muối và bột nêm tuỳ theo khẩu vị gia đình, múc ra bát thêm hành, ngò, tiêu và thưởng thức cùng cơm nóng. Đây là một món canh bổ dưỡng rất phù hợp cho những bữa cơm gia đình trong những ngày trời nóng cần thanh nhiệt mát gan.

Nhìn chung, bông atiso là một loại thực phẩm cung cấp nhiều vitamin và khoáng chất như vitamin A, vitamin E, choline, betaine, omega-3 và omega-6. Nhờ đó, chúng có khả năng ngăn ngừa, hạn chế nhiều bệnh nguy hiểm và góp phần hỗ trợ thanh nhiệt mát gan, phù hợp bổ sung vào chế độ dinh dưỡng trong gia đình.

Để duy trì sức khỏe và hình thể khỏe mạnh, ngoài việc bổ sung đầy đủ dưỡng chất cho cơ thể bạn nên xây dựng chế độ luyện tập thể dục thể thao khoa học. Hãy tải ứng dụng LEEP.APP để đặt lịch tập với những huấn luyện viên chuyên nghiệp, check in tại hơn 100 câu lạc bộ/phòng gym hoặc tham gia hàng nghìn lớp học chỉ với 1 chạm. Hãy thử và trải nghiệm điều tuyệt vời mà LEEP.APP mang đến cho bạn.

Nguồn tham khảo

Artichokes: Top 7 Benefits of Artichoke. https://draxe.com/nutrition/artichokes/ Ngày truy cập: 08/01/2021

Top 8 Health Benefits of Artichokes and Artichoke Extract. https://www.healthline.com/nutrition/artichoke-benefits Ngày truy cập: 08/01/2021

Artichoke Nutrition Facts and Health Benefits. https://www.verywellfit.com/artichokes-nutrition-facts-calories-and-their-health-benefits-4117550 Ngày truy cập: 08/01/2021

The Amazingly Delicious (and Healthy) Artichoke. https://www.webmd.com/diet/features/amazingly-delicious-healthy-artichoke Ngày truy cập: 08/01/2021