Hiểu rõ chấn thương trật khớp gối để đề phòng và biết cách xử lý

Trật khớp gối là chấn thương vô cùng nguy hiểm có khả năng xảy ra trong khi luyện tập và chơi thể thao. Hãy cùng LEEP.APP tìm hiểu và loại chấn thương này và cách điều trị qua bài viết dưới đây.

Khớp gối là khớp phức tạp nằm ở đoạn nối giữa xương đùi và xương ống chân. Tại đầu gối, có ba phần xương gặp nhau là xương đùi, xương bánh chè và xương ống chân. Bên cạnh đó, các loại sụn, dây chằng và gân khác nhau là yếu tố quan trọng để giúp phần đầu gối hoạt động bình thường. Do đó, tình trạng trật khớp gối là chấn thương nghiêm trọng gây ảnh hưởng rất nhiều đến nhiều yếu tố xung quanh. Chúng gây ra sự đau đớn và có khả năng làm ảnh hưởng khả năng đi lại bình thường nếu gây tổn thương đến các dây chằng, mạch máu và dây thần kinh khác.

Trật khớp gối là gì?

Tình trạng chấn thương này được xem là một chấn thương nghiêm trọng có thể để lại di chứng nặng nề

Trật khớp gối xảy ra khi vị trí của xương đùi so với xương ống quyển bị lệch và không thẳng hàng như bình thường. Nó có thể xảy ra nếu cấu trúc trong đầu gối bất thường. Một số người bẩm sinh đã bị trật khớp gối (trật khớp gối bẩm sinh). Tuy nhiên thông thường, trật khớp gối xảy ra khi có một chấn thương đẩy các xương trong khớp gối ra khỏi vị trí bình thường của chúng với một lực lớn. Đó là tình trạng cần đi điều trị khẩn cấp và gây ra sự đau đớn rất nhiều cho người bị trật khớp gối.

Nếu bị trật khớp gối, đùi và xương ống chân có thể bị lệch hoàn toàn hoặc một phần. Trật khớp gối khác với trật khớp xương bánh chè, là khi xương bánh chè (xương bánh chè) của bạn bị trượt ra khỏi vị trí. Các bác sĩ đôi khi gọi đây là hiện tượng tăng sinh dưới da. Trật khớp gối rất hiếm khi xảy ra nhưngcó hậu quả vô cùng nghiêm trọng. Các bộ phận khác của đầu gối cũng có thể bị tổn thương cùng lúc. Trật khớp có thể làm hỏng một số dây chằng, mạch máu và dây thần kinh quan trọng do đó ảnh hưởng đến sức khỏe và tính toàn vẹn của khớp, gây ra những rủi ro cho khả năng đi lại và phần chân của người mắc phải.

Nguyên nhân gây trật khớp gối

Chấn thương này xảy ra khi đầu gối va chạm mạnh với mặt phẳng cứng 

Có những người mắc phải tình trạng trật khớp gối bẩm sinh nghĩa là sinh ra đã mắc phải chấn thương này. Tuy nhiên, ở người bình thường vẫn có thể mắc phải tình trạng trật khớp gối nếu gặp những chấn thương nghiêm trọng như sau:

• Tai nạn xe cộ: Nếu tại nạn xảy ra khiến nếu bạn đập đầu gối vào bề mặt cứng như bảng điều khiển của xe ô tô hoặc các vật khác có độ cứng cao, lực của cú đập có thể đủ mạnh để làm trật khớp đầu gối;
• Chấn thương khi luyện tập và chơi thể thao: Điều này ít phổ biến hơn so với tai nạn, nhưng bạn có thể bị trật khớp gối nếu va chạm với lực mạnh với người chơi khác hoặc với mặt đất khi đầu gối của bạn bị uốn cong, hoặc nếu bạn duỗi quá mức đầu gối của bạn (uốn cong đầu gối về phía sau xa hơn mức dự định ) trong khi luyện tập;
• Ngã vào bề mặt cứng: Trường hợp này có thể xảy ra với những người trượt tuyết hoặc người chạy bộ mất kiểm soát và ngã với đầu gối bị cong hoặc cố gắng quá mức. Một số người thậm chí có thể bị trật khớp gối nếu bị ngã sau khi bước hụt hoặc bước vào lỗ hổng trên mặt đất trong khi đang đi bộ.

Những triệu chứng của tình trạng trật khớp gối

Triệu chứng của chúng này thường gắn với cơn đâu và biến dạng đầu gối

Các triệu chứng của trật khớp gối thường xảy ra ngay lập tức và nặng hơn theo thời gian. Đôi khi, đầu gối có thể trượt trở lại vị trí bình thường sau khi bị trật khớp dù hiếm xảy ra. Tuy nhiên, thông thường tình trạng chấn thương này gây ra đau đớn, sưng và không ổn định trong sinh hoạt hằng ngày. Chấn thương này có những triệu chứng như sau:

• Gây ra tiếng động nghe như “cốp” ngay tại thời điểm bị thương;
• Đau đớn dữ dội ở vùng đầu gối, phần chân tại đó đau đến mức bạn không thể cử động hoặc duỗi thẳng được;
• Phần đầu gối bị sưng và bầm tím nghiêm trọng;
• Đầu gối bị biến dạng và có thể nhìn thấy sự biến dạng đó;
• Có cảm giác không bình thường, không ổn định ở phần đầu gối và có cảm giác các phần trong đầu gối đang không ở vị trí bình thường;
• Đầu gối bị giới hạn phạm vị chuyển động và gây đau đớn nếu có những cử động mạnh;
• Bạn không thể cử động để thực hiện các hoạt động dù là hoạt động sinh hoạt hằng ngày hay chơi thể thao.

Trật khớp gối được chẩn đoán như thế nào?

Sau khi xảy ra chấn thương, nạn nên đến bác sĩ ngay để họ có thể sơ cứu, chẩn đoán tình trạng lâm sàng của đầu gối từ nhiều góc độ để xác định chấn thương. Khi bạn đã ổn định, bác sĩ có thể đánh giá mức độ chấn thương của bạn. Họ có thể thực hiện các bài kiểm tra khác nhau để xác định mức độ tổn thương dây chằng đã xảy ra. Các xét nghiệm này thường liên quan đến việc xác định độ ổn định và phạm vi chuyển động của các bộ phận cụ thể của đầu gối.

Vì đầu gối bị trật khớp có thể gây ra sự gián đoạn nghiêm trọng tiềm ẩn đối với các mạch máu và dây thần kinh của khớp, bác sĩ của bạn sẽ tiến hành kiểm tra để đánh giá xem có xảy ra chấn thương cho các cấu trúc này hay không. Kiểm tra này có thể bao gồm những phần như sau:

• Kiểm tra sơ bộ: Bác sĩ sẽ xem xét đầu gối và họ sẽ hỏi nguyên nhân gây ra chấn thương là gì. Họ cũng sẽ lưu ý xem đầu gối của bạn có bị biến dạng và sưng lên hay không và liệu bạn có thể cử động được hay không. Bác sĩ có thể ấn vào các bộ phận khác nhau của chân bạn để xem liệu bạn có bị tổn thương dây chằng nào không, đó là những dải mô giúp giữ đầu gối ở đúng vị trí. Thông thường, tình trạng trật khớp gối hay dẫn đến vấn đề bị rách dây chằng. Họ cũng sẽ kiểm tra da ở vùng đầu gối cho đến tận chân của bạn trông như thế nào vì chấn thương này có thể gây tổn thương dây thần kinh hoặc mạch máu, làm thay đổi màu sắc và nhiệt độ của da. Điều này có thể ảnh hưởng đến lưu lượng máu hoặc xúc giác của bạn dưới đầu gối. Trong một số trường hợp nghiêm trọng, bạn có thể bị mất cả phần chân (cắt cụt chi) nếu không giải quyết các biến chứng nghiêm trọng này;
• Kiểm tra chỉ số huyếp áp cổ chân – cánh tay: Để tìm kiếm những thay đổi trong lưu lượng máu, các bác sĩ có thể tiến hành làm xét nghiệm này. Kiểm tra này sẽ so sánh huyết áp đo ở mắt cá chân của bạn với huyết áp đo ở vị trí thông thường trên cánh tay. Nếu chỉ số huyết áp mắt cá chân của bạn thấp, điều đó có nghĩa là trật khớp đã gây ra vấn đề với lưu lượng máu đến chân của bạn;
• Kiểm tra dẫn truyền thần kinh và đo điện cơ: các sĩ có thể sử dụng quy trình này để kiểm tra các cơ và dây thần kinh của bạn. Các bác sĩ sẽ gắn thiết bị vào cơ của bạn để ghi lại hoạt động điện. Các điện cực trên bề mặt có thể đo tốc độ và độ mạnh của tín hiệu từ các dây thần kinh của bạn. Các xét nghiệm như đo điện cơ (EMG) hoặc vận tốc dẫn truyền thần kinh (NCV) sẽ đo chức năng của các dây thần kinh ở chân và đầu gối của bạn;
• Chẩn đoán hình ảnh: Chẩn đoán hình ảnh là cách để bác sĩ của bạn xem được tình trạng đang xảy ra bên trong đầu gối của bạn. Chụp X-quang có thể xác nhận rằng vị trí xương của bạn đã bị trật ra khỏi khớp. Nó cũng có thể hiển thị nếu bạn bị gãy xương do tai nạn. Chụp MRI cũng có thể cho biết liệu bất kỳ dây chằng hoặc các mô mềm khác ở đầu gối có bị tổn thương hay không. Chẩn đoán hình ảnh này cũng có thể giúp bác sĩ phẫu thuật chuẩn bị để có phương pháp điều trị xếp lại xương đầu gối của bạn. Chụp MRI hoặc siêu âm cũng có thể cho biết liệu bạn có chấn thương thần kinh sau khi xảy ra tai nạn hay không. Ngoài ra, bác sĩ có thể yêu cầu chụp động mạch, chụp X-quang phác thảo lưu lượng máu trong động mạch và tĩnh mạch của bạn. Đó là một cách khác để xem liệu trật khớp gối có làm hỏng các mạch máu hay không;
• Trật khớp gối bẩm sinh (CKD): CKD là một tình trạng hiếm gặp trong đó khớp gối bị trật ra khi sinh. Có nhiều nguyên nhân gây ra tình trạng này. Nó có thể tự xảy ra hoặc cùng với các tình trạng phát triển bất thường ở chân khác chẳng hạn như bàn chân khoèo. Các bác sĩ chẩn đoán CKD sau khi sinh, thường liên quan đến hình ảnh X-quang của khớp bị ảnh hưởng. Các lựa chọn điều trị có thể bao gồm bó bột hoặc phẫu thuật nối tiếp.

Phương pháp điều trị tình trạng trật khớp gối

Tùy tình trạng bác sĩ sẽ chỉ định phẫu thuật hoặc không cần phẫu thuật 

Cách điều trị cho tình trạng chấn thương này còn tuỳ thuộc vào mức độ nghiêm trọng mà chấn thương gây ra. Trong thời gian chẩn đoán và điều trị, nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe sẽ cho bạn thuốc giảm đau hoặc thuốc an thần để bạn không cảm thấy quá đau đớn. Thông thường sẽ có hai phương án để điều trị tình trạng này như sau:

Phương án không phẫu thuật: Nếu tổn thương ở đầu gối của bạn không quá nghiêm trọng, bác sĩ có thể cố gắng cố định xương của bạn trở lại vị trí bằng cách ấn và di chuyển chân của bạn theo những cách nhất định, di chuyển chân của bạn để làm cho xương bánh chè quay trở lại vị trí thích hợp của nó. Sau khi nắn vị trí để xương khớp trở lại bình thường, bạn có thể sẽ phải đeo nẹp trong vài tuần để đầu gối lành lại mà không được phép cử động quá mạnh hoặc để chân chịu bất kỳ tác động nào.

Phương án phẫu thuật: Bác sĩ của bạn có thể cần phải phẫu thuật để điều chỉnh trật khớp và các tổn thương khác do chấn thương của bạn, bao gồm: gãy xương, rách dây chằng, tổn thưởng dây thần kinh, tổn thương mạch máu. Bạn cần phải phẫu thuật để sửa chữa các dây chằng, mạch máu hoặc dây thần kinh bị tổn thương. Nếu mạch máu của bạn bị tổn thương, bạn có thể cần phải phẫu thuật ngay lập tức.

Tùy trường hợp, phẫu thuật có thể được dời lại từ 1 đến 3 tuần để phần chân có thời gian giảm sưng. Trong khi chờ đợi, bạn sẽ cần đeo nẹp, giữ chân nâng cao và chườm đá lên vết thương. Bác sĩ phẫu thuật của bạn có thể phẫu thuật nội soi khớp gối. Điều này được thực hiện thông qua các vết cắt nhỏ được thực hiện quanh đầu gối của bạn. Tuy nhiên, bạn có thể cần phẫu thuật hở với những vết mổ lớn hơn. Loại bạn cần tùy thuộc vào tình trạng tổn thương phần còn lại của đầu gối.

Phục hồi sau phẫu thuật

Sau khi phẫu thuật, bạn cần đeo các nẹp đầu gối khác nhau đến khi lành. Một số loại nẹp giúp bạn di chuyển và cử động nhẹ để giảm bớt tình trạng cứng khớp. Sau khi bạn đeo nẹp hoặc nẹp xong, bác sĩ nên gửi bạn đến một chuyên gia vật lý trị liệu để phục hồi đầu gối. Bạn sẽ thực hiện các bài tập để tăng cường cơ bắp chân xung quanh đầu gối và giúp mang lại toàn bộ chuyển động cho khớp của bạn.

Khả năng hồi phục của bạn sẽ phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng của chấn thương và liệu bạn có bị tổn thương mạch máu và dây thần kinh hay không. Nếu bạn được điều trị nhanh chóng, vết thương sẽ được chữa lành tốt và nhanh chóng phục hồi. Quá trình hồi phục sau trật khớp gối có thể mất nhiều thời gian. Bạn sẽ hồi phục nhanh hơn nếu tuân theo lời khuyên của bác sĩ. Ở những người luyện tập và những vận động viên, sau khi bị chấn thương như vậy thường vẫn có thể trở lại thi đấu thể thao nhưng họ sẽ không thể thực hiện được ở mức độ và cường độ tốt như trước.

Triển vọng hồi phục

Trật khớp gối tuy có thể chữa khỏi và hồi phục nhưng cũng dễ để lại di chứng nếu không chữa trị kịp thời. Triển vọng của những người bị chấn thương như thế này thường phụ thuộc vào nhiều yếu tố, chẳng hạn như:

• Mức độ chấn thương xảy ra như thế nào;
• Mức độ khớp bị tổn thương;
• có bị tổn thương mạch máu hoặc dây thần kinh không;
• Phương pháp điều trị được sử dụng;
• Sự tuân theo hướng dẫn điều trị, kiêng cữ và trị liệu phục hồi của cá nhân.

Điều quan trọng là bạn phải nhanh chóng nhận biết và điều trị khớp gối bị trật khớp. Ngoài tổn thương mạch máu và thần kinh, các biến chứng khác có thể bao gồm hội chứng khoang và huyết khối tĩnh mạch sâu. Nếu tổn thương mạch máu được phát hiện và sửa chữa kịp thời, triển vọng của bạn là tốt. Tuy nhiên, nếu nó không bị phát hiện, có thể cần thiết phải cắt cụt trên đầu gối.

Trong các trường hợp tổn thương dây thần kinh, bạn khó có thể trở lại mức hoạt động đầy đủ sau khi điều trị. Phục hồi chức năng cho một khớp gối bị trật khớp có thể mất từ 9 đến 12 tháng. Ở một số người đã hoàn thành quá trình điều trị và chương trình phục hồi chức năng, vẫn có thể xuất hiện một số mức độ cứng, đau hoặc rối loạn chức năng ở đầu gối bị ảnh hưởng.

Nhìn chung, trật khớp gối là tình trạng chấn thương nghiêm trọng có khả năng gây tổn thương và để lại di chứng nghiêm trọng nếu không được chữa trị phù hợp và kịp thời. Do đó, trong quá trình luyện tập thể dục và chơi thể thao cần chú trọng biên độ và kỹ thuật để tránh những chấn thương nguy hiểm này. Bên cạnh đó, cần kiên trì tập luyện gym, yoga và thể thao để cơ thể có khả năng phục hồi nhanh chóng sau những chấn thương.

Hãy tải ứng dụng LEEP.APP để đặt lịch tập với những huấn luyện viên chuyên nghiệp, check in tại hơn 100 câu lạc bộ/phòng gym hoặc tham gia hàng nghìn lớp học chỉ với 1 chạm. Hãy thử và trải nghiệm điều tuyệt vời mà LEEP.APP mang đến cho bạn.

Nguồn tham khảo

Dislocated Knee: What You Need to Know https://www.healthline.com/health/dislocated-knee Ngày truy cập 7/3/2021.

Knee Dislocation https://www.webmd.com/pain-management/knee-pain/knee-dislocation#1-3 Ngày truy cập 7/3/2021.