Rau ngót: Công dụng bất ngờ và điều cần biết
Rau ngót là một loại rau vốn rất quen thuộc với đa số người dân Việt Nam. Chúng là loại thực vật rất dễ sống và dễ trồng và sinh trưởng rất tốt ở các khu vực đất xung quanh nhà. Do đó, từ ngày xưa loại cây này vốn được trồng để tận dụng đất đồng thời cải thiện chất lượng bữa ăn.
Hiện nay, loại rau này vẫn phổ biến trong bữa ăn của gia đình Việt bởi rau ngót có vị ngọt mát giúp thanh nhiệt, giải độc và nhuận trường rất hiệu quả. Hãy cùng LEEP.APP tìm hiểu về loại rau cực kỳ lành tính này với bài viết dưới đây nhé.
Tổng quan về rau ngót
Đây là loại thực phẩm lành tính và rất phổ biến ở nước ta
Rau ngót hay còn được biết đến với tên gọi là rau bồ ngót, bù ngót hoặc rau tuốt. Loại thực vật này có tên khoa học là Sauropus androgynus thuộc họ Euphorbiaceae, là loại cây bụi lâu năm vốn thuộc loại cây mọc hoang ở khu vực Đông Nam Á. Khi cây phát triển phát triển, chiều dài của một chiếc lá có thể đạt được từ 2 đến 3cm. Các lá của cây mọc so le ngẫu nhiên trên thân, chúng có hình dạng thuôn nhọn hình bầu dục, phiến lá hình xương, mép lá phẳng và dính sát vào thân. Màu lá rất xanh khi cây còn non, nhưng trở nên xanh thẫm lại khi già. Loại cây này cũng có hoa màu tím, trái của cây rau ngót có hình dạng gần giống trái cà pháo nhưng có kích thước nhỏ hơn.
Rau ngót có giá trị dinh dưỡng cao, đây là thực phẩm chứa nguồn dinh dưỡng dồi dào như protein, vitamin C, vitamin K và nhiều chất dinh dưỡng khác. Loại thực phẩm này được biết đến với khả năng làm sạch sản dịch và rất lành tính cho những sản phụ sau khi sinh. Do đó, chúng được coi là thực phẩm tốt cho phụ nữ sau sinh và đang cho con bú để thông sữa. Với những đặc tính ưu việt với bà mẹ và trẻ em, rau ngót được xem như “thần dược” giúp cải thiện sữa mẹ nên hiện nay rất nhiều sản phẩm lợi sữa được sản xuất từ lá của loại thực vật này.
Thành phần dinh dưỡng trong rau ngót
Loại thực phẩm này là một loại thực vật có giá trị dinh dưỡng rất cao, lành tính và đem đến nhiều lợi ích cho cơ thể. Theo dữ liệu USDA, trong 100g lá rau ngót tươi có chứa lượng dinh dưỡng như sau:
- Lượng calorie: 35
- Carbohydrate: 3.4g
- Protein: 5.3g
- Chất xơ: 2.5g
- Vitamin A: 6.65µg
- Vitamin C: 185mg
- Canxi: 169mg
- Sắt: 2.7mg
- Magie: 123mg
- Kali: 457mg
- Kẽm: 0.94mg
- Đồng: 190µg
Bên cạnh đó, loại thực phẩm này còn chứa rất nhiều hợp chất từ thực vật phytochemical và beta carotene. Các loại rau xanh thường có hàm lượng protein rất thấp, tuy nhiên rau ngót lại có hàm lượng protein khá cao lên đến 5.3g/100g. Do đó, chúng thường được coi như một loại đạm thực vật thay thế hiệu quả, nhất là đối với những đối tượng ăn chay thường xuyên và cần bổ sung thêm protein.
Rau ngót vốn chứa nhiều loại chất dinh dưỡng trong đó có chất papaverin là chất gây co thắt cổ tử cung. Do đó, theo kinh nghiệm dân gian chúng thường được nấu cho những sản phụ sau sinh vì khả năng làm sạch tử cung và đẩy sản dịch ra ngoài.
Loại thực phẩm này cũng là loại rau chứa hàm lượng chất xơ cao, cung cấp chất xơ không hòa tan giúp cho việc tiêu hóa trở nên dễ dàng, trơn tru và nhuận trường chống táo bón. Ngoài ra, chất xơ không hòa tan cũng có tác dụng hỗ trợ chống xơ vữa động mạch.
Ngoài ra, loại thực phẩm này có hàm lượng vitamin A, vitamin C khá cao so với các loại rau quả khác thậm chí với cả những loại quả vốn được biết đến bởi vitamin C như cam, chanh, bưởi. Vitamin C là thành phần rất quan trọng trong quá trình cơ thể tự sản xuất collagen, cũng như hỗ trợ vận chuyển chất béo, làm giảm việc hấp thu các cholesterol xấu và nâng cao hệ miễn dịch cho cơ thể.
Ngoài ra, vitamin C cũng là yếu tố cần thiết, là chất chống oxy hóa hiệu quả giúp làm lành da nhanh chóng, chống lão hóa và cải thiện chức năng não bộ, chống những bệnh nguy hiểm do quá trình lão hóa tế bào gây ra. Tuy nhiên, vitamin C lại là chất rất dễ mất đi khi rau củ bị dập nát hoặc quá trình chế biến gia nhiệt quá nhiều. Do đó, với những loại rau như rau ngót cần bảo quản thật cẩn thận và dùng cành nhanh chóng sau khi chế biến sẽ giữ được lượng vitamin C tối đa hấp thụ vào cơ thể.
Vitamin A lại là chất bảo vệ thị lực hiệu quả, giúp hỗ trợ ngăn ngừa thoái hóa điểm vàng và các bệnh về thị lực. Đây là chất cũng có tính oxy hóa cao nên giúp chống nhiễm khuẩn, duy trì làn da khỏe mạnh thậm chí giúp chống một số bệnh nguy hiểm như ung thư.
Lợi ích sức khỏe của rau ngót
Loại thực phẩm này rất tốt cho sức khỏe đặc biệt là cho phụ nữ
Tốt cho phụ nữ nói chung và sản phụ sau sinh
Rau ngót có các hợp chất từ thực vật. Những hợp chất này được gọi là phytochemical có đặc tính sinh học rất cao. Loại rau này chứa hợp chất trong đó kích thích sự phát triển của các hormone steroid như progesterone, testosterone, estradiol và glukokortiroid, và các hợp chất eicosanoid. Do đó, phụ nữ khi bổ sung loại thực phẩm này vào các bữa ăn có thể sẽ kích thích điều hòa nội tiết tố giúp sức khỏe ổn định. Một khi nội tiết tố ổn định thì làn da của phụ nữ cũng được đẹp lên dần.
Cải thiện nội tiết tố và hỗ trợ thụ thai
Một số phương thuốc y học cổ truyền cho thấy việc sử dụng rau ngót có thể giúp tăng cường chất lượng và số lượng tinh trùng ở nam giới. Trong loại thực phẩm này có các hoạt chất có thể kích thích sự tổng hợp các hormone steroid nam như progestron và testosterone giúp tăng chất lượng và tăng số lượng tinh trùng. Đối với các cặp vợ chồng, để có con là một phép màu lớn. Tuy nhiên, không hiếm trường hợp sau nhiều năm kết hôn nhiều cặp vợ chồng vẫn chưa thể sinh con. Do đó, việc sử dụng rau ngót rất được khuyến khích cho các cặp vợ chồng muốn có con, đặc biệt là đối với nam giới.
Hỗ trợ điều trị cảm cúm
Loại thực phẩm này chứa chất ephedrine, là thuốc giống giao cảm thần kinh có thể có tác dụng trực tiếp lên các adrenergic. Tác dụng của ephedrine thì thường không nhanh chóng, yếu hơn nhưng thời gian hiệu quả lại kéo dài hơn adrenaline. Loại chất này có trong rau ngót có thể giúp điều trị cảm cúm, giảm tình trạng sung huyết mũi gây ra bởi cảm lạnh, viêm xoang hoặc viêm mũi dị ứng.
Ngăn ngừa loãng xương
Rau ngót có chứa lượng vitamin K dồi dào. Loại vitamin này lại chất có thể kích hoạt hai loại protein trong cơ thể là osteocalcin và matrix Gla protein (MGP). Chúng có thể lấy canxi tuần hoàn trong cơ thể trong quá trình tái tạo xương hoặc trong thức ăn gắn vào xương. Bên cạnh đó, chúng cũng hỗ trợ tránh được việc lắng đọng canxi vào xương. Việc cung cấp đủ vitamin K là có thể giúp phát triển xương ở trẻ nhỏ, củng cố xương ở người trung niên để hạn chế tình trạng mất xương, loãng xương và gãy xương ở người già.
Đặc biệt, hầu hết phụ nữ đều có tình trạng giảm mật độ khoáng xương hoặc loãng xương khi đến tuổi trung niên do thiếu hụt canxi trong lúc mang thai và sinh nở. Do đó, phụ nữ rất nên bổ sung loại rau này vào chế độ ăn uống để hấp thu thêm canxi giúp cải thiện tình trạng loãng xương sau này.
Thực phẩm lợi sữa
Rau ngót là loại thực phẩm lợi sữa vốn đã rất phổ biến với các sản phụ sau sinh. Theo dân gian từ xư đến nay, loại rau này là loại rau lành tính có khả năng kích sữa hiệu quả được rất nhiều người áp dụng. Bên cạnh đó, loại rau này chứa rất nhiều chất dinh dưỡng quan trọng cho bé như vitamin A, vitamin B, vitamin C và lượng lớn canxi, kali nâng cao chất lượng sữa mẹ.
Ngoài ra, chúng còn có papaverine – một chất có trong cây thuốc phiện, có tác dụng làm tăng cơ trơn thành mạch để giảm đau và hạ huyết áp, giúp giảm viêm nhiễm, hỗ trợ co tử cung giúp sản phụ mau ổn định sau sinh và phục hồi nhanh chóng.
Loại rau này có tính hàn, ngọt mát do đó thường xuyên được sử dụng để giảm nhiệt cơ thể, bổ huyết, giải độc và hơn nữa nó còn có tính chất nhuận tràng. Nó chứa vitamin K, một loại vitamin kỳ diệu trong giới thực vật.
Cải thiện tình trạng thiếu máu
Thiếu máu có thể là tình trạng thiếu máu tạm thời hoặc thiếu máu do bệnh lý. Thiếu máu trong thời gian dài do thiếu hụt dinh dưỡng có thể gây ra tình trạng thiếu máu bệnh lý rất nguy hiểm. Thiếu máu tạm thời thông thường là tình trạng gây ra khi cơ thể bị thiếu chất sắt. Đây là khi cơ thể không có đủ hồng cầu hoặc huyết sắc tố trong máu.
Tình trạng này hoàn toàn có thể cải thiện khi ăn và hấp thụ một số loại thực phẩm giàu chất sắt Rau ngót là một nguồn chất sắt dồi dào rất có lợi khi cần bổ sung dinh dưỡng cho cơ thể.
Đặc biệt hơn, loại rau này cũng chứa rất nhiều vitamin C, là chất hỗ trợ cơ thể hấp thụ chất sắt hiệu quả hơn . Do đó, để tránh tình trạng thiếu máu tạm thời do hoạt động của cơ thể (nhất là ở phụ nữ thường mất máu trong mỗi kỳ kinh nguyệt), bạn nên bổ sung thêm rau ngót vào chế độ ăn để đảm bảo dinh dưỡng và khoáng chất cho cơ thể.
Một số lưu ý và chống chỉ định khi sử dụng rau ngót
Tuy rau ngót là một loại thực phẩm có lợi, nhưng tiêu thụ quá nhiều loại rau này cũng có thể dẫn đến những hậu quả không tốt cho sức khỏe. Một nghiên cứu được thực hiện ở Đài Loan cho biết việc tiêu thụ rau ngót liên tục với một lượng lớn trong khoảng thời gian từ hai tuần đến bảy tháng sẽ dẫn đến khó thở, chán ăn, khó ngủ.
Bên cạnh đó, nhiều nghiên cứu cũng khuyến cáo rằng bạn nên rửa sạch và nấu chín loại rau này trước khi sử dụng vì như một số loại rau có nguồn gốc hoang dại khác, chúng cũng có chứa một số chất gây hại nhỏ. Những chất này có thể sẽ giảm bớt thậm chí sẽ biến mất hoàn toàn khi được chế biến qua nhiệt độ.
Loại thực phẩm này rất có lợi cho sản phụ sau sinh. Nhưng chúng lại không dành cho những phụ nữ đang mang thai bởi papaverin có trong rau ngót có khả năng gây co thắt tử cung. Làm trơn thành tử cung dẫn đến tình trạng sẩy thai. Do đó, những phụ nữ mang thai cần cẩn trọng khi sử dụng một số thực phẩm và món ăn có nguyên liệu là rau ngót.
Một số món ăn hấp dẫn từ rau ngót
Canh rau ngót nấu tôm mát lành lại bổ dưỡng
Canh rau ngót thịt bằm
Rau ngót sau khi mua về thì sơ chế bằng cách tuốt lá. rửa sạch, ngâm qua nước muối và xả lại bằng nước sạch. Bắc nồi lên bếp, sau đó bạn cho dầu vào, đợi đến khi dầu sôi thì phi tỏi đến khi thơm vàng và cho thịt bằm vào xào sơ và giảm lửa, nêm nếm một chút muối để thịt thêm đậm đà.
Sau đó, bạn cho lượng nước tùy theo lượng người trong gia đình vào nồi thịt đã xào, đến khi nước sôi thì vớt bọt bỏ. Tiếp theo, bạn cho rau vào trong nồi và nêm muối, đường, bột nêm lại cho vừa ăn. Đến khi nước sôi và rau chín thì múc ra tô dùng kèm cơm. Đây là món ăn bổ dưỡng trong những bữa cơm gia đình giúp thanh nhiệt, nhuận trường rất hiệu quả.
Canh rau ngót, mướp, mồng tơi nấu tôm
Món ăn này vốn có tên dân dã là “canh tập tàng” theo ẩm thực dân gian của Việt NamTôm sau khi mua về bóc vỏ, bỏ chỉ đen, rửa sạch và băm nhuyễn. Rau ngót sau khi mua về thì sơ chế bằng cách tuốt lá. Mướp gọt vỏ thái miếng xéo vừa ăn, rau mồng tơi nhặt ngọt non và lá rửa sạch, ngâm qua nước muối và xả lại bằng nước sạch.
Sau đó, bạn bắc nồi nước và xào sơ tôm với rất ít dầu để bớt mùi tanh, cho nước vào và thả rau vào nấu đến sôi đều thì nêm nếm và múc ra tô ăn cùng cơm. Đây là một loại xanh rất thanh đạm nhưng lại bổ dưỡng và giàu chất xơ bởi chúng là tổng hòa của nhiều loại rau mang tính nhuận trường.
Nhìn chung, rau ngót là một loại thực phẩm dân dã và phổ biến. Tuy nhiên, chúng lại mang đến rất nhiều lợi ích cho sức khỏe nhờ hàm lượng dinh dưỡng, vitamin và khoáng chất cao. Do đó, bạn nên chú ý bổ sung thêm loại rau này để đảm bảo dinh dưỡng vào những bữa ăn gia đình.
Nguồn tham khảo
20 Scientific Health Benefits of Katuk Plant (Top for Pregnancy & Breastfeeding). https://drhealthbenefits.com/herbal/herbal-plant/health-benefits-of-katuk-plant Ngày truy cập 26/01/2021
Sauropus androgynus (L.) Merr. Induced Bronchiolitis Obliterans: From Botanical Studies to Toxicology. https://www.researchgate.net/publication/281292368_Sauropus_androgynus_L_Merr_Induced_Bronchiolitis_Obliterans_From_Botanical_Studies_to_Toxicology Ngày truy cập 26/01/2021
What Vegetables to Eat and Avoid During Pregnancy? https://stylesatlife.com/articles/vegetables-to-avoid-during-pregnancy/ Ngày truy cập 26/01/2021
Nutritional Profile of Chekurmanis. http://www.informaticsjournals.com/index.php/ijnd/article/view/15765 Ngày truy cập 26/01/2021
