Đừng bao giờ coi thường những dấu hiệu cảnh báo chấn động não

Chấn động não là tình trạng tổn thương não có thể dẫn đến trạng thái tinh thần bị thay đổi thậm chí có thể bất tỉnh. Hãy cùng LEEP.APP tìm hiểu về tình trạng chấn thương này để không chủ quan trước những dấu hiệu cảnh báo loại chấn thương nguy hiểm này.

Chấn động này là chấn thương sọ não ảnh hưởng đến chức năng não của bạn. Các tác động thường là tạm thời nhưng có thể bao gồm đau đầu và các vấn đề về tập trung, trí nhớ, cân bằng và phối hợp.

Chấn động não là gì?

Chấn động là một chấn thương sọ não nhẹ (TBI). Nó có thể xảy ra sau một cú va chạm vào đầu hoặc sau một chấn thương kiểu tác động lực mạnh vào đầu, khiến đầu và não của bạn bị ảnh hưởng. Một chấn động dẫn đến trạng thái tinh thần bị thay đổi, có thể bao gồm bất tỉnh.

Chấn động não là một dạng chấn thương sọ não nhẹ

Bất kỳ ai cũng có thể bị thương khi ngã, tai nạn xe hơi hoặc bất kỳ hoạt động hàng ngày nào khác. Nếu bạn tham gia các môn thể thao đối kháng có tác động mạnh như bóng đá hoặc quyền anh, bạn sẽ có nhiều nguy cơ bị tình trạng chấn động hơn. Chấn động thường không đe dọa đến tính mạng, nhưng chúng có thể gây ra các triệu chứng nghiêm trọng nên cần được điều trị y tế.

Chấn động khác với bầm tím. Chấn động não thường đặc biệt ảnh hưởng đến não của bạn, nhưng bầm tím là những vết bầm. Đầu bạn có thể bị nhiễm trùng, nhưng chúng thường không nghiêm trọng và có xu hướng tự khỏi trong vài ngày.

Nguyên nhân gây chấn động não

Bộ não được cấu tạo từ mô mềm. Nó được đệm bởi dịch tủy sống và được bọc trong lớp vỏ bảo vệ của hộp sọ. Khi bạn bị một va chạm hoặc va đập với lực mạnh vào đầu, tác động có thể khiến não của bạn bị ảnh hưởng. Chấn thương sọ não có thể gây bầm tím, tổn thương mạch máu và tổn thương dây thần kinh. Kết quả là não của bạn không hoạt động như bình thường. Nếu bạn bị chấn động, tầm nhìn có thể bị rối loạn, bạn có thể mất cân bằng hoặc bạn có thể bất tỉnh. Nói tóm lại là bộ não có thể bị choáng váng.

Một số điều làm tăng nguy cơ bị chấn động, bao gồm:

• Té ngã, đặc biệt ở trẻ em và người lớn tuổi
• Chơi một môn thể thao đối kháng
• Thiếu thiết bị an toàn hoặc giám sát thích hợp cho các môn thể thao tiếp xúc
• Tai nạn ô tô, mô tô, xe đạp và các tai nạn khác gây ra một va đập mạnh vào đầu
• Đã từng bị một chấn động trước đó.

Triệu chứng chấn động não

Thông thường, những chấn động não thường rất ít triệu chứng từ ban đầu và khó để nhận biết. Bởi những chấn động chỉ xảy ra bên trong não, bên ngoài thường chỉ biểu hiện bằng vết bầm tím hoặc vết xước khi xảy ra va chạm. Thông thường, các dấu hiệu của chấn động não có thể xuất hiện sau va chạm từ vài ngày đến vài tuần. Bên cạnh đó, nhiều triệu chứng của tình trạng này chỉ xảy ra trong một khoảng thời gian ngắn thoáng qua và biến mất, do đó không nhiều người thực sự chú ý đến những biểu hiện khác biệt này.

Với sự nguy hiểm của chấn thương này, điều quan trọng bạn cần phải nhận ra các dấu hiệu của chấn động để bạn có thể thực hiện các bước thích hợp để điều trị chấn thương. Tình trạng này gây ra một số triệu chứng phổ biến về thể chất, tinh thần và cảm xúc mà một người sau chấn động. Các dấu hiệu của chấn động não ở người lớn bao gồm:

• Cảm thấy choáng váng và tình trạng mau quên
• Buồn nôn hoặc nôn mửa
• Đau đầu và nói lắp
• Chóng mặt và có vấn đề về thăng bằng
• Nhạy cảm với ánh sáng và tiếng ồn
• Khó tập trung
• Mệt mỏi và hay buồn ngủ
• Ù tai, có vấn đề với vị giác.

Các triệu chứng chấn động não ở trẻ em

Do đầu của trẻ em thường to hơn và không cân đối so với phần còn lại của cơ thể nhỏ é nên trẻ nhỏ thường bị chấn động não nếu có va chạm. Khi trẻ bước vào tuổi vị thành niên, chúng sẽ bị tăng chiều cao và cân nặng nhanh chóng. Cả hai đều là yếu tố khiến trẻ dễ gặp va chạm kiểu té ngã hơn người lớn. Nếu trẻ bị chấn động não, người lớn nên theo dõi trẻ trong 24 giờ đầu. Không cho trẻ dùng thuốc, kể cả aspirin – thuốc gây chống đông máu mà không tham khảo trước ý kiến bác sĩ.

Điều quan trọng là phải theo dõi những thay đổi trong hành vi của trẻ sau va chạm. Đặc biệt, trẻ nhỏ có thể không thể truyền đạt đầy đủ những gì chúng đang cảm thấy, vì vậy, điều quan trọng là phải theo dõi biểu hiện của chúng chặt chẽ. Các triệu chứng của chấn động ở trẻ em bao gồm:

• Đau đầu
• Chóng mặt
• Các vấn đề với sự cân bằng
• Bụng khó chịu hoặc nôn mửa
• Mệt mỏi
• Nhạy cảm với ánh sáng hoặc tiếng ồn
• Suy nghĩ chậm chạp hoặc trả lời chậm chạp
• Có các vấn đề với trí nhớ, khả năng tập trung
• Cảm thấy cáu kỉnh, buồn bã, lo lắng hoặc xúc động hơn bình thường
• Các vấn đề với giấc ngủ.

Các loại chấn động

Các bác sĩ xếp hạng cấp độ, mức độ nghiêm trọng của chấn động dựa trên những thứ như mất ý thức, mất trí nhớ và mất thăng bằng. Có ba mức độ thường được làm thang đánh giá chấn động não như sau:

• Cấp độ 1: Chấn động nhẹ, với các triệu chứng kéo dài dưới 15 phút và không mất ý thức;
• Cấp độ 2: Chấn động trung bình, với các triệu chứng kéo dài hơn 15 phút và không liên quan đến mất ý thức;
• Cấp độ 3: Chấn động nặng, người bệnh mất ý thức, đôi khi chỉ trong vài giây.

Những biến chứng của chấn động não

Các biến chứng tiềm ẩn của chấn động bao gồm:

• Đau đầu sau chấn thương: Một số người bị đau đầu liên quan đến chấn động từ bảy ngày sau chấn thương;
• Chóng mặt sau chấn thương: Một số người có cảm giác quay cuồng hoặc chóng mặt trong nhiều ngày, vài tuần hoặc vài tháng sau khi bị chấn thương não.
• Hội chứng sau chấn động: Một tỷ lệ nhỏ người (15% đến 20%) có thể có các triệu chứng bao gồm đau đầu, chóng mặt và khó suy nghĩ kéo dài sau ba tuần. Nếu những triệu chứng này kéo dài hơn ba tháng, thì điều này trở thành hội chứng sau chấn động.
• Đa chấn thương sọ não: Nghiên cứu tích cực hiện đang được tiến hành để nghiên cứu ảnh hưởng của chấn thương đầu lặp đi lặp lại mà không gây ra triệu chứng (chấn thương dưới chấn thương). Tại thời điểm này, không có bằng chứng thuyết phục nào cho thấy chấn thương não lặp đi lặp lại góp phần gây ra các tác động.
• Hội chứng tác động: Tình trạng này hiếm khi xảy ra nhưng trải qua một cơn chấn động thứ hai trước khi các dấu hiệu và triệu chứng của cơn chấn động đầu tiên đã hết có thể dẫn đến sưng não nhanh chóng và thường gây tử vong.
• Các vận động viên thường không bao giờ có thể trở lại chơi thể thao nếu họ vẫn gặp các dấu hiệu và triệu chứng của chấn động.

Phương pháp chẩn đoán chấn động não

Hầu hết những người bị chấn động não có thể hồi phục hoàn toàn với phương pháp điều trị thích hợp. Nhưng vì chấn động có thể nghiêm trọng nên việc bảo vệ an toàn cho bản thân là rất quan trọng. Dưới đây là một số bước để thực hiện:

Chấn động não thường được xem xét bằng chẩn đoán lâm sàng và hình ảnh

• Tìm kiếm sự chăm sóc y tế. Bác sĩ có thể quyết định mức độ nghiêm trọng của chấn động và liệu bạn có cần điều trị hay không. Nếu bạn bị chấn động cấp độ 1 hoặc độ 2, hãy đợi cho đến khi hết các triệu chứng trước khi trở lại các hoạt động bình thường. Điều đó có thể mất vài phút, vài giờ, vài ngày hoặc thậm chí một tuần.
• Nếu một người bất tỉnh, đó là chấn động cấp độ 3 cần được bác sĩ đánh giá và chăm sóc ngay lập tức. Họ sẽ hỏi chấn thương đầu đã xảy ra như thế nào và thảo luận về các triệu chứng. Bác sĩ cũng có thể hỏi bạn những câu hỏi đơn giản như “Bạn sống ở đâu?” “Tên bạn là gì?”. Bác sĩ hỏi những câu hỏi này để đánh giá trí nhớ và kỹ năng tập trung.
• Bác sĩ có thể kiểm tra sự phối hợp và phản xạ, cả hai đều là chức năng của hệ thần kinh trung ương. Bác sĩ cũng có thể yêu cầu chụp CT hoặc MRI để loại trừ chảy máu hoặc chấn thương não nghiêm trọng khác.

Cách điều trị chấn động não và hồi phục tại nhà

Nếu bạn không cần nhập viện, bác sĩ sẽ hướng dẫn bạn làm theo các biện pháp hồi phục tại nhà. Các bác sĩ thường khuyên bạn nên theo dõi cơ thể trong vòng 24 đến 72 giờ nếu các triệu chứng xấu đi. Để phục hồi tại nhà, bạn nên:

• Nghỉ ngơi một lát: Nếu bạn bị chấn động trong quá trình hoạt động thể thao, hãy dừng cuộc chơi và ngồi ngoài. Bộ não của bạn cần thời gian để hồi phục đúng cách, vì vậy nghỉ ngơi là chìa khóa. Chắc chắn không tiếp tục chơi cùng ngày. Các vận động viên và trẻ em nên được huấn luyện viên giám sát chặt chẽ khi tiếp tục thi đấu. Nếu bạn tiếp tục chơi quá sớm, bạn có nguy cơ cao bị chấn động thứ hai, có thể gây ra thiệt hại nặng hơn;
• Ngăn ngừa chống lại chấn động lặp lại. Các chấn động lặp đi lặp lại có thể gây ra các tác động tích lũy lên não. Những chấn động liên tiếp có thể gây ra những hậu quả tàn khốc, bao gồm sưng não, tổn thương não vĩnh viễn, tàn tật lâu dài, hoặc thậm chí tử vong. Do đó, bạn không nên trở lại các hoạt động bình thường nếu bạn vẫn còn các triệu chứng của tình trạng chấn động não. Hãy tái khám để kiểm tra và đảm bảo bác sĩ đồng ý để bạn có thể tự tin trở lại làm việc hoặc vui chơi;
• Điều trị cơn đau bằng thuốc không có aspirin. Bác sĩ sẽ kê đơn thuốc để giảm đau hoặc đề xuất lựa chọn mua thuốc không kê đơn.

Cách đề phòng chấn động não

Chấn động não thường xảy ra bất ngờ, vì vậy rất khó để ngăn chặn. Tuy nhiên, chúng ta vẫn có thể thực hiện một số biện pháp phòng ngừa thông thường mà bạn có thể thực hiện để giảm thiểu khả năng bị chấn động não.

• Mang thiết bị bảo hộ. Tham gia các môn thể thao có tính đối kháng nhiều, rủi ro cao như bóng đá, khúc côn cầu, quyền anh có thể làm tăng khả năng bị chấn động. Trượt ván, trượt tuyết và trượt patin cũng là mối đe dọa gây ra tình trạng chấn động não bộ. Việc mang mũ đội đầu, miếng đệm lót và miếng bảo vệ miệng và mắt có thể giúp bảo vệ khỏi chấn thương đầu. Bên cạnh đó, đội mũ bảo hiểm khi đi cơ giới có thể giảm 85% nguy cơ chấn thương đầu. Bạn cần đảm bảo rằng mọi thiết bị phù hợp với bạn một cách chính xác và được bảo trì tốt trước khi tham gia các môn thể thao và luyện tập.
• Lái xe và đi xe thông minh. Luôn thắt dây an toàn, tuân thủ các giới hạn tốc độ đã quy định và không sử dụng ma túy hoặc rượu vì chúng có thể làm giảm khả năng phản ứng khi có va chạm xảy ra.
• Giảm nguy cơ té ngã trong chính ngôi nhà của bạn. Dọn dẹp sự lộn xộn trên các tầng và hành lang hoặc cầu thang và đảm bảo rằng ngôi nhà được chiếu sáng đầy đủ để tránh tình trạng té ngã.
• Luyện tập thể dục đều đặn. Nó có thể cung cấp cho bạn cơ bắp chân khỏe hơn và khả năng giữ thăng bằng tốt hơn, giúp hạn chế té ngã. Bên cạnh đó, bạn cũng nên tìm kiếm sự hỗ trợ từ các huấn luyện viên để tư vấn, hỗ trợ tập luyện đúng biên độ, đúng tư thế và hạn chế tối đa những chấn thương có thể xảy ra.
• Sử dụng các biện pháp an toàn tại nhà để bảo vệ trẻ em. Người lớn cần chú ý lắp đặt tấm chắn cửa sổ và chặn lối đi cầu thang nếu nhà có con trẻ để đảm bảo an toàn tối đa cho trẻ em.

Chấn động não nên ăn gì?

Quả việt quất

Quả việt quất chứa đầy chất chống oxy hóa và là một trong những thực phẩm tốt nhất giúp chữa lành não sau chấn động. Quả việt quất, đặc biệt là quả việt quất Alaska, chứa một lượng lớn chất flavonoid và có một trong những mức độ chống oxy hóa cao nhất trong tất cả các loại trái cây và rau quả thông thường. Điều này làm cho chúng trở nên tuyệt vời để giảm viêm và giúp não của bạn chữa lành sau chấn động. Chúng cũng có thể giúp cải thiện giao tiếp giữa các tế bào não và duy trì chức năng não.

Trà xanh

Trà xanh chứa đầy chất chống oxy hóa để phục hồi chấn động

Chỉ cần uống một hoặc hai tách trà xanh mỗi ngày trong khi phục hồi sau chấn động có thể giúp cải thiện sự tỉnh táo, trí nhớ và nhận thức. Nó cũng bảo vệ não của bạn chống lại tác hại của các gốc tự do và giảm viêm. Bên cạnh đó, trà xanh còn chứa một axit amin được gọi là L-theanine, trong số những thứ khác, làm giảm lo lắng và giúp bạn thư giãn mà không cảm thấy mệt mỏi.

Vì một trong những chìa khóa để hồi phục tốt sau chấn động là tránh căng thẳng và giữ tinh thần thoải mái nhất có thể, điều này làm cho trà xanh trở thành một thức uống tuyệt vời để thêm vào chế độ ăn uống sau chấn động của bạn.

Hồ đào (và các loại hạt khác)

Quả hồ đào là một chất béo lành mạnh, rất lý tưởng để thúc đẩy chức năng não. Hồ đào và các loại hạt khác như quả óc chó không chỉ chứa nhiều chất chống oxy hóa mà còn là nguồn cung cấp chất béo lành mạnh, giúp thúc đẩy chức năng não bộ. Điều này làm cho quả hồ đào trở thành một lựa chọn tuyệt vời cho chế độ ăn kiêng của bạn sau một cơn chấn động.

Những thực phẩm cần tránh

Để giúp não chữa lành sau chấn động, bạn nên tránh các loại thực phẩm có nhiều chất béo bão hòa và đường đã qua chế biến. Những thực phẩm này có thể cản trở quá trình phục hồi và thần kinh.

Một số thực phẩm giàu chất béo bão hòa và đường bao gồm:

• Các sản phẩm từ sữa (bơ, kem, sữa, pho mát…)
• Thịt mỡ như bít tết hoặc sườn cừu
• Thịt đã qua chế biến (thịt nguội hoặc xúc xích)
• Đồ uống có đường

Bạn cũng nên tránh uống bất kỳ loại rượu nào trong khi hồi phục sau chấn động.

Để phòng tránh chấn thương, bạn cần tìm hiểu môn thể thao trước khi tham gia hoặc nhờ huấn luyện viên hướng dẫn. Bạn chưa biết tìm người hướng dẫn tập luyện và sợ rằng mất thời gian, tiền bạc? Vậy hãy tải ngay LEEP.APP về điện thoại. Đây là ứng dụng sẽ giúp bạn nhanh chóng tìm ra huấn luyện viên chuyên nghiệp phù hợp với bạn nhất. Hãy trải nghiệm những tiện ích mà LEEP.APP mang lại cho bạn nhé.

Nguồn tham khảo

Concussion https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/concussion/symptoms-causes/syc-20355594 Ngày truy cập 20/3/2021

Concussion https://www.healthline.com/health/concussion Ngày truy cập 20/3/2021

Concussion https://www.webmd.com/brain/concussion-traumatic-brain-injury-symptoms-causes-treatments Ngày truy cập 20/3/2021