Kéo co – Môn thể thao được thế giới công nhận là di sản văn hóa

Kéo co một trong những trò chơi dân gian được gìn giữ. Cùng LEEP.APP tìm hiểu chi tiết về những nét đẹp đặc trưng của trò chơi này dưới đây.

Kéo co được chơi theo nhiều cách khác nhau ở các nước Đông và Đông Nam Á, Hàn Quốc, Philippines, Campuchia và Việt Nam. Kéo co có nguồn gốc từ rất lâu đời. Trò chơi được chơi khác nhau ở các quốc gia khác nhau. Điều này phản ánh lối sống, văn hóa và lịch sử của nước sở tại. 

Kéo co là gì?

Kéo co dân gian có “tuổi đời” hàng nghìn năm

Kéo co là một môn thể thao mà hai đội sẽ thi đấu với nhau. Từ đó họ sẽ thể hiện sức mạnh tập thể. Mỗi đội sẽ kéo vào một đầu của một sợi dây thừng và dùng lực. Mục đích là đưa dây đi một khoảng cách nhất định theo một hướng. Đồng thời chống lại lực kéo của đội đối phương.

Người ta thường chơi trò chơi này trong các lễ hội năm mới để cầu mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu. Ở Campuchia, trò chơi này được thực hành bởi ba cộng đồng sống quanh hồ Tonle Sap, gần Angkor Watt. Ở Philippines, trò chơi kéo co được diễn ra ở Hungduan, nơi nổi tiếng với những cánh đồng lúa bạt ngàn. Trò chơi này cũng rất phổ biến ở nhiều khu vực trên khắp đất nước  Hàn Quốc.

Trò chơi phổ biến ở khắp Việt Nam, nhưng đặc biệt là ở Lào Cai, Vĩnh Phúc, Bắc Ninh và Hà Nội. Các nghi lễ đi kèm với trò chơi bao gồm một số đặc điểm văn hóa địa phương. Kéo co là một phần của lễ hội truyền thống ở các địa phương này. Ở huyện Sóc Sơn, ngoại thành Hà Nội, người ta dùng cây tre già thay cho dây thừng. Tại lễ hội Đền Trần Vũ tổ chức hàng năm tại làng Ngọc Trì, quận Long Biên âm lịch, người dân tổ chức trò chơi.

Nguồn gốc của trò chơi kéo co

Nguồn gốc của trò chơi kéo co không chắc chắn. Tuy nhiên trò chơi này có nguồn gốc rất cổ xưa.

Nó được cho rằng xuất phát Campuchia , Ai Cập cổ đại , Hy Lạp , Ấn Độ và Trung Quốc. Theo một cuốn sách triều Đường, kéo co được chú giải dưới tên gọi “kéo móc”, được sử dụng từ thời nước Chu trong thời Xuân Thu. Nó được các ban chỉ huy quân sự sử dụng để đào tạo chiến binh. Trong triều đại nhà Đường, Hoàng đế Huyền Tông của nhà Đường quảng bá các trò chơi kéo co quy mô lớn. Trò chơi sử dụng dây thừng lên đến 167 mét và hơn 500 người trên mỗi đầu dây. Mỗi bên cũng có một đội đánh trống riêng để khuyến khích những người tham gia.

Ở Hy Lạp cổ đại, môn thể thao này được gọi là helkustinda, efelkustinda và dielkustinda. Helkustinda và efelkustinda dường như là phiên bản bình thường của trò kéo co. Trong khi dielkustinda không có dây mà các đội đã nắm tay nhau khi kéo. Trò chơi này ở Hy Lạp cổ đại là một trong những trò chơi phổ biến nhất được sử dụng để tăng cường sức mạnh.

Bằng chứng khảo cổ học cho cũng thấy kéo co cũng phổ biến ở Ấn Độ vào thế kỷ 12. Không có thời gian và địa điểm cụ thể trong lịch sử để xác định nguồn gốc của trò chơi kéo co. Hội thi kéo dây bắt nguồn từ các nghi lễ cổ xưa. Bằng chứng được tìm thấy trên một bức phù điêu bằng đá đã thể hiện rõ trò chơi này đang diễn ra.

Kéo co trở thành môn thể thao

Môn thể thao được chơi tại hầu hết các nước trên thế giới

Cuộc thi kéo co đầu tiên được tổ chức trong Thế vận hội mùa hè 1904, nhiều câu lạc bộ kéo co ở nhiều quốc gia đã tham gia.

Môn thể thao này là một phần của Thế vận hội Olympic từ năm 1900 đến năm 1920. Tuy nhiên sau đó, nó lại không được tiếp tục đưa vào thế vận hội. Các Liên đoàn kéo co quốc tế (TWIF), đã tổ chức vô địch thế giới cho các đội định kỳ sáu tháng. Nội dung bao gồm cả  các cuộc thi kéo co trong nhà và ngoài trời.

Ở Anh, môn thể thao này được AAA chính thức quản lý cho đến năm 1984. Nhưng hiện nay bộ môn này được quản lý bởi Hiệp hội Kéo co (thành lập năm 1958) và Liên đoàn Kéo co của Vương quốc Anh (thành lập năm 1984). Tại Scotland, Hiệp hội Kéo co Scotland được thành lập vào năm 1980. Môn thể thao này cũng có trong Highland Games ở đó.

Từ năm 1976 đến năm 1988 kéo co là một sự kiện diễn ra thường xuyên. Chương trình truyền hình Battle of the Network Stars nói về trò chơi này. Các đội gồm những người nổi tiếng đại diện tham gia thi đấu trong các sự kiện thể thao khác nhau. Màn trình diễn kéo co hoành tráng của Lou Ferrigno vào tháng 5 năm 1979.

Luật chơi kéo co

Kéo co là một trong những trò chơi cổ xưa nhất mà con người biết đến. Ngày nay nó vẫn là một môn thể thao phổ biến thể hiện sức mạnh của hai đội. Trên thế giới có Liên đoàn Kéo co Quốc tế với hơn 50 quốc gia liên kết với nó. Có nhiều biến thể của trò chơi trên khắp thế giới.

Đối tượng của trò chơi

Hầu hết các trận đấu đều được hoàn thành theo thể thức tốt nhất trong ba thể thức. Mục tiêu là đánh bại đối thủ và giành chiến thắng bằng cách thắng ít nhất hai trong ba lần tham gia trong trận đấu. Trong mỗi lần kéo, mục tiêu là kéo đối phương và điểm đánh dấu 4m của đối phương về phía trung tâm. Sao cho điểm đánh đó vượt qua đường chính giữa, dẫn đến chiến thắng.

Người chơi và công cụ

Mỗi đội gồm 8 thành viên, tất cả đều hợp tác để kéo dây. Kéo co trông giống như một môn thể thao khá đơn giản. Tuy nhiên nó có một số tính kỹ thuật mà thành viên phải sử dụng nhịp điệu để kéo dây hiệu quả. Điều này được thực hiện với sự trợ giúp của một ‘người hướng dẫn’. Người này không tham gia vào nhưng lại giống như một huấn luyện viên và họ đưa ra lệnh khi nào cần dùng lực và khi nào nên nghỉ từ bên lề.

Dây kéo là phần quan trọng nhất và thường được dùng bằng dây thừng. Dây thừng phải có chu vi khoảng 1cm và phải dài ít nhất 33,5m với các đầu trơn. Các công cụ khác được sử dụng bao gồm giày chuyên dụng, đệm khuỷu tay và đầu gối cũng như dây đai để hỗ trợ lưng.

Cách chấm điểm

Trong kéo co, không có cách tính điểm như bạn có thể thấy trong các trò chơi đồng đội khác. Tuy nhiên, bởi vì các đội đọ sức với nhau thường trong một trận đấu ba hay nhất, nên có một hình thức tính điểm. Trong đó đội thắng trận đấu phải giành được hai trong ba lần kéo để giành chiến thắng trong trận đấu.

Mỗi đội đánh dấu vào đầu sợi dây cách tâm 4m. Đội nào bị kéo về phía trung tâm có vạch kẻ trên đường chính giữa bị tuyên bố là đội thua cuộc. Với các trận đấu thường có kết quả tốt nhất trong ba ván. Trận nào giành được thành công 2/3 lần kéo được coi là người chiến thắng.

Quy tắc kéo co

Cách chơi vô cùng đơn giản

• Mỗi đội trong cuộc thi kéo co gồm tám người.
• Có nhiều phân loại trọng lượng khác nhau trong kéo co. Khối lượng của tám người cộng lại không được nặng hơn khối lượng được xác định bởi hạng mục.
• Sợi dây được sử dụng phải có chu vi khoảng 11cm. Sợi dây được đánh dấu ở giữa bằng một đường tâm. Đồng thời có hai dấu phải được đặt cách đường giữa 4m.
• Khi bắt đầu kéo, đường tâm của dây phải nằm ngay trên đường được đánh dấu trên mặt đất.
• Cả hai đội cùng kéo dây, đội thắng là đội kéo được vạch trên dây gần đối thủ nhất qua vạch giữa.
• Dây phải được kéo dưới cánh tay và khuỷu tay và không được sử dụng đầu gối.
• Người chiến thắng sẽ giành được hai trong số ba lần kéo trong mỗi trận.

Hiện nay, trò chơi kéo co dân gian của Việt Nam đã được UNESCO đưa vào danh sách Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại. Nó cũng đã trở thành môn thể thao này được chơi hầu hết ở mọi quốc gia trên thế giới.

Nguồn tham khảo

Tug of War Rules https://www.rulesofsport.com/sports/tug-of-war.html Ngày truy cập 25/01/2021

Tug of war https://en.wikipedia.org/wiki/Tug_of_war Ngày truy cập 25/01/2021